Makine Emniyeti
Makine Emniyeti Yönetmeliği 2021
Makine Emniyeti Yönetmeliği mevzuatı, makinelerin, üretim amacına uygun şekilde kullanıldığı ve gerekli seviyelerde bakımı yapıldığı taktirde; insan, evcil hayvan ve malların, güvenlik veya sağlığı üzerinde herhangi bir tehlike durumu oluşturmaması amacı üzerine oluşturulmuştur.
Makine Emniyeti Direktifi, bahsedilen husustaki temel sağlık ve güvenlik gerekleri de dahil olmak üzere, gerekli talimatları ve uygunluk değerlendirme prosedürlerini açıklayan; makinenin piyasaya arz edilip hizmet sunabilmesinin ön koşulu olarak uygulanması gereken uyumlaştırılmış standartları belirleyen Yönetmelik’tir.
Makine Emniyeti Yönetmeliği kapsamında, makinenize CE sertifikası kazandırılması ve personelleriniz için makine emniyeti eğitimi verilmesi sonucunda; güvenli, verimli ve başarılı bir işletme haline gelmek için danışma hizmeti almak, işi oldukça kolaylaştıran bir eylemdir.
CE Danışmanı, Makine Emniyeti Yönetmeliği kapsamında verdiği danışmanlık hizmeti sayesinde, makineleriniz, personelleriniz ve işletmeniz için, zorunlu kabul edilen prosedürlere ek olarak makalemizde görebileceğiniz pek çok faydaya da sahip olabilirsiniz.
Sizler de Makine Emniyeti Yönetmeliği hakkında fikir sahibi olmak; ‘Makine Emniyeti Yönetmeliği (2006/42/AT), Makine Emniyeti Yönetmeliği Kapsamına Giren Makinalar, Makine Emniyeti Yönetmeliği Eğitimi, Makine Emniyeti Risk Değerlendirmesi, Makine CE Belgesi…’ gibi diğer pek çok konu hakkında ayrıntılı bilgi edinmek üzere CE Danışmanı tarafından sizler için hazırlanan makaleyi okumaya devam edebilir; ayrıca CE Danışmanı web sitesi, iletişim numarası veya sosyal medya platformları üzerinden bizlere ulaşabilirsiniz.
Makine Nedir?
Doğrudan insan veya hayvan gücü kullanılmaksızın, bir tetikleme sistemi ile donatılmış veya donatılması hedeflenmiş, içeriğindeki parça veya kısımların en az birinin hareketli olduğu, belirli bir uygulama üzerinde kullanılmak amacıyla bir araya getirilmiş parçalar topluluğu; ‘Makine nedir?’ sorusu için kısa bir açıklamadır.
Makine Emniyeti Yönetmeliği Resmî Gazete kapsamında 3 Mart 2009 tarihinde, Türkiye Cumhuriyeti Bilim Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından yayımlanarak yürürlüğe konan bir Yönetmelik olmuştur.
Makine Emniyeti Yönetmeliği, 4703 sayılı ve 29/6/2001 tarihli ‘Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun’ a dayandırılarak ve Avrupa Birliğinin 2006/42/EC sayılı Makine Emniyeti Direktifi bağlamı ile paralel olacak şekilde hazırlanmıştır.
Resmî Gazete’de açıklanan Makine Emniyeti Yönetmeliği Mevzuatı dahilinde, bahsedilen Yönetmeliğin esas olarak; makinelerin, üretim amacına uygun şekilde, kendinden beklenen sonuçlar doğrultusunda kullanıldığı, usulüne uygun şekilde kurulumu gerçekleştirildiği ve kullanım talimatında belirtilen şekil ve zamanlarda bakımı yapıldığı taktirde; insan, evcil hayvan ve malların güvenlik veya sağlığına yönelik herhangi bir risk durumu oluşturmaması halinde, piyasaya arz edilip hizmete sunulabilmelerini amaçladığı açıklanmaktadır.
Bir makinenin, az önce bahsedilen koşullar dahilinde, tasarım ve imalat aşamalarında sağlanması gereken temel emniyet koşullarını ve takibi yapılması gereken uygunluk değerlendirme prosedürlerini belirleyen; ek olarak uygunluk değerlendirmesini gerçekleştirecek olan onaylanmış kuruluşların bu noktada görevlendirilebilmesi için sahip olması gereken asgari kriterleri düzenleyen Yönetmelik; Makine Emniyeti Yönetmeliği olarak geçmektedir.
Makine Emniyeti Yönetmeliği Mevzuat
Makine Emniyeti Yönetmeliği Mevzuatı dahilinde alt başlık olarak yer alan ‘Piyasaya arz ve hizmete sunma’ ifadesi, Resmî Gazete de paylaşılan açıklamalara göre şekildeki gibi tanımlanabilmektedir:
- Makineyi imal eden kişi ve kuruluşlar veya bunların yetkili temsilcileri, makinenin piyasaya arz edilmesi ve hizmete sunulması aşamasından önce bazı gereklilikleri yerine getirmek durumundadır. İmalatçı veya yetkili temsilci tarafından uygulanması gereken Makine Emniyeti standartları şekildeki gibi özetlenebilir:
- Makine Emniyeti Yönetmeliği dahilinde belirlenen temel sağlık ve güvenlik gereklerinin yeterli düzeyde sağlanması.
- Makine hakkında, bilinçlendirme için gerekli olan bilgilerin temin edilmesi (Talimatlar gibi…)
- Makineye ait teknik dosyanın Makine Emniyeti Yönetmeliği kapsamında açıklanana uygun olacak şekilde hazırlanması.
- Makinenin uygunluk değerlendirmesinin gerçekleştirilebilmesi için gereken işlemlerin yerine getirilmesi.
- Yönetmelik dahilinde içeriği paylaşılan AT Uygunluk Beyanının, makine için uyarlanması.
- Makine Emniyeti Yönetmeliği standartları kapsamındaki hükümlere uygun olacak şekilde ‘CE’ uygunluk işaretinin hazırlanması ve ilgili makineye iliştirilmesi.
Makine Emniyet Standartları
Makine Emniyeti Direktifi standartları, Resmî Gazetede Makine Emniyeti Yönetmeliği için ayrılan kısmın ‘Ekler’ bölümünde yer alan ‘Makinelerin tasarımı ve imali ile ilgili temel sağlık ve güvenlik kuralları’ başlığı altında açıklanmıştır.
Bahsedilen makine emniyet standartları, şekildeki gibi özetlenebilmektedir:
- Temel sağlık ve güvenlik standartları, standarda uyum sağlanmaması sonucunda oluşabilecek tehlikenin boyutuna göre gruplandırılmıştır. Bu noktada, makine imalatçıları veya yetkili temsilcilerinin görevi; makine için uygulanacak olan sağlık ve güvenlik kurallarını belirlemeden önce, makine üzerinde bir risk değerlendirilmesi yapılmasını sağlamaktır. Daha sonra, risk değerlendirmesi gerçekleştirilen makineler, değerlendirme sonucuna uygun şekilde tasarlanacak ve imal edilecektir.
- Ek olarak; bahsedilen makine emniyeti risk değerlendirmesi ve bunun sonucunda riskin azaltılması işlemleri gerçekleştirilirken imalatçı veya yetkili temsilcilerin yerine getirmesi gereken bazı hususlar bulunmaktadır. Bunlar;
- Makinelerin amaçlanan kullanımının belirlenmesi sonucunda öngörülebilir hale gelen yanlış kullanım durumlarının sınırlarının çizilmesi,
- Makine üzerinden direkt veya dolaylı olarak kaynaklanabilecek tehlikeli durumların belirlenip tanımlanması,
- Olası yaralanma ve bu yaralanmanın sonucunda oluşabilecek hasarın tespiti, ayrıca bahsedilen risklerin olası görülme sıklığının saptanması,
- Makine Emniyeti Yönetmeliği kapsamına uygun olarak gerçekleştirilen risk değerlendirmesinin sonucunda, risk azaltılmasının gerekli görülüp görülmediğinin belirlenmesi, gerekli görülmesi durumunda koruyucu tedbirlerin uygulanması ile riskin azaltılması veya tamamen ortadan kaldırılması
şeklinde açıklanabilmektedir.
- Temel sağlık ve güvenlik koşullarının sağlanması yükümlülüğü, sadece imalatçı veya yetkili temsilci tarafından öngörülen koşullar altında veya öngörülebilen anormal kullanım şartları halinde ortaya çıkabilecek risk durumları için geçerli kılınmıştır.
- Makine Emniyeti Yönetmeliği standartları dahilinde belirlenen sağlık ve güvenlik gereklerini uygulamak, Yönetmelik kapsamına giren makineler için bir zorunluluktur. Ek olarak, günümüz teknolojisinin ilerleyişine bağlı olarak, bahsedilen standartlar amacına uygun şekilde hizmet vermek için yetkinliğini yitirebilir. Bu durumda, makinelerin olabildiğince bu amaçlara ulaşabilecek yetkinlikte tasarlanıp imal edilmesi gerekir.
Makine Emniyeti Yönetmeliği (2006/42/AT)
Makine Emniyeti Yönetmeliği (2006/42/AT) standartları göz önüne alınarak imal edilen ve hizmete sunulmak üzere hazırlanan bir makinenin, akredite edilmiş kuruluşlar tarafından incelenmesi ve bu incelemeden olumlu sonuçlar alması ile, Yönetmeliğe uygunluk şartlarının tamamını sağladığı kesinleştirilmiş olur.
Makine Emniyeti Yönetmeliği standartları dahilinde, bahsedildiği şekilde uygunluğu kesinleştirilen makinenin, aşağıda açıklanan özellikleri taşıdığı varsayılır:
- Yönetmelik hükümlerine uygun şekilde oluşturulan ve iliştirilen CE işaretini taşıyan ve AT Uygunluk Beyanı bulunan makine; Makine Emniyeti Yönetmeliği mevzuatı dahilinde şart koşulan tüm durumlara uygunluk göstermektedir.
- Makinenin, Makine Emniyeti Yönetmeliği uyumlaştırılmış standartlarına uygun olması, standartlarda geçen temel sağlık ve güvenlik koşullarını sağladığının da bir gerekçesidir.
Makine Emniyeti Yönetmeliği Hakkında Bilgi
Makine Emniyeti Yönetmeliği hakkında bilgi verilirken, bahsedilmesi gereken bir diğer nokta ise, bu alanda, Bilim Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın hangi sorumluluklara sahip olduğunun kısaca açıklanmasıdır.
Makine Emniyeti Yönetmeliği incelendiğinde, Bakanlığın bu durumdaki görev kapsamı, şekildeki gibi özetlenebilir:
- Bakanlık, uyumlaştırılmış ulusal standartların isim ve numaralarını, bilgilendirme için Resmî Gazete’de yayınlamak durumundadır.
- Uyumlaştırılmış ulusal standartların hazırlanması ve izlenmesi sürecinde, sosyal tarafların ulusal seviyede etkinlik gösterebilmelerine olanak sağlamak adına gereken önlemler, Bakanlıkça alınır.
- Makine Emniyeti Yönetmeliği uyumlaştırılmış standartlarından herhangi birinin, temel sağlık ve güvenlik gereklerini artık karşılamadığı, Komisyon tarafından tespit edilirse; Komisyon görüşüne uygun olarak, bahsedilen standartların tamamen ya da kısmen uygulamadan çekilmesi, Bakanlık tarafından gerçekleştirilir.
- Bakanlık, Makine Emniyeti Yönetmeliği için yayımlanan Avrupa standardının uyumlaştırılamaması durumunda; temel olarak belirlenmiş sağlık ve güvenlik koşullarının ulusal standartlar kapsamında gerektiği şekilde uygulanabilmesi için, tarafları bilgilendirmekle yükümlüdür.
- Makine Emniyeti Yönetmeliği kapsamında yer alan herhangi bir makinenin piyasaya arz edilmesini ve hizmete sunulmasını kısıtlayan; Yönetmeliğe uygun şekilde alınmış her tedbirin dayandırıldığı gerekçe, Bakanlık tarafından açıklanmak durumundadır.
Makine Emniyeti Yönetmeliği kapsamına giren makinalar;
- Makineler
- Kısmen tamamlanmış makineler
- Makinelerin değiştirilebilir teçhizatı
- Makinelerin emniyet aksamları
- Makinelerin kaldırma aksesuarları
- Makinelerin halat, kayış ve zincirleri
- Makinelerin sökülebilir mekanik aktarma tertibatları
- Makineler
- Kısmen tamamlanmış makineler
- Makinelerin değiştirilebilir teçhizatı
- Makinelerin emniyet aksamları
- Makinelerin kaldırma aksesuarları
- Makinelerin halat, kayış ve zincirleri
- Makinelerin sökülebilir mekanik aktarma tertibatları
Şeklinde sıralanabilmektedir.
Makine ve makinenin emniyet parçaları sınıfına giren ancak Makine Emniyeti Yönetmeliği kapsamı başlığı altında incelenemeyen ürünlere örnekler ise şöyledir:
- Orijinal makinelerin özdeş aksamlarını değiştirmek üzere yedek parça olarak, imalatçı firma tarafından temin edilen emniyet aksamları
- Eğlence parkı veya fuar gibi alanlarda kullanılması amaçlanan özel makineler
- Ateşli silahlar da dahil olmak üzere her türden silah
- Nükleer amaçlar üzerine kullanılması planlanan ve arıza durumunda radyoaktivite oluşturma ihtimali bulunan makineler
- Yarış amaçlı motorlu taşıtlar, maden kuyusu asansörleri, askeriye veya polis teşkilatı için özel olarak üretilmiş makineler… şeklinde örneklerini çoğaltabileceğimiz çeşitli ulaşım vasıtaları
Makine Emniyeti Yönetmeliği Eğitimi
Makine Emniyeti Yönetmeliği kapsamında, akredite edilmiş kuruluşlar; makinenin kullanım ömrünün her anında maksimum emniyet ile çalışmayı sürdürebilmesi, makinenin uluslar arası alanda uyumluluk göstermesi ve insan/makine birlikteliğinin yer aldığı her türlü işletme için en sağlam iş yeri güvenliği koşullarının sağlanabilmesi için danışmanlık hizmeti vermektedir.
Makine Emniyeti Risk Değerlendirmesi
Makine Emniyeti Yönetmeliği içeriğinin temelini oluşturan başlıklar arasında, makine emniyeti risk değerlendirmesi de yerini korumaktadır. Yönetmelik tarafından belirlenen kurallara uygun şekilde gerçekleştirilen sistematik bir risk değerlendirmesi; makine emniyetini garantilemek ve koruyucu önlemleri tanımlamak hususunda oldukça önemli bir adımdır.
Akredite edilmiş firmanın sizlere sağlayacağı faydaların başında, makinelerinizi ve tesisinizi, hedeflenmiş ve yapılandırılmış bir incelemeye tabi tutmasıdır. Ardından, işletme politikası, iç prosedürler ve makinelerin özel gereksinimleri de göz önünde tutularak; ulusal ve uluslar arası standartlar ile paralel doğrultuda bir makine emniyeti risk değerlendirmesi gerçekleştirilir.
Makine emniyeti risk değerlendirmesi, genel bağlamda şekildeki adımlardan oluşur:
- Geçerli ve güncel olan uyumluluk standartlarının belirlenmesi,
- Makine sınırlarının belirlenmesi,
- Ulusal ve uluslar arası standartlar temel alınarak, makinenin incelemeye tabi tutulması,
- Olası tehlike durumlarının belirlenmesi ve değerlendirmesinin gerçekleştirilmesi,
- Makinenin kullanım ömrü süresince ortaya çıkabilecek tehlike durumlarının belirlenmesi,
- Bütün incelemeler sonucunda oluşturulan makine emniyeti risk değerlendirmesi,
- Belirlenen riskleri azaltmak veya tamamen ortadan kaldırmak üzere prosedürün oluşturulup bilgilendirmenin yapılması
Makine Emniyeti Yönetmeliği CE
Makine Emniyeti Yönetmeliği kapsamında incelenen bir makine için oluşturulan CE işaretinin, Yönetmelik’te belirtilen bazı koşullara uyum sağlaması zorunlu kılınmıştır.
Makine Emniyeti Yönetmeliği CE belgesi için zorunlu kılınan durumlar, şekildeki gibi açıklanabilir:
- CE uygunluk işareti, sadece CE harflerinden oluşmalı ve Makine Emniyeti Yönetmeliği’nin Resmî Gazete de yayımlanan ‘EKLER’ kısmında belirtilen CE simgesi ile eşdeğer olmalıdır.
- Makine CE işareti, makine üzerine, okunaklı, görünür ve silinmeyecek durumda iliştirilmelidir.
- ‘CE’ uygunluk işaretinin anlam veya formu ile benzerlik gösterecek ve üçüncü taraflarca yanlış anlaşılmalara yol açma ihtimali bulunan herhangi bir simge, işaret veya yazı, makine üzerine iliştirilemez. Makine üzerine iliştirilecek ekstra simge, işaret veya yazılar, az önce bahsedilen kurala uymak ve CE işaretinin uygulanma koşullarını zedelememek kaydıyla yerini alabilir.
Makina CE Belgesi Nedir?
Avrupa Birliği ithalat politikaları arasında Makine CE Belgesi almak önemli bir yer tutar. Hatta Avrupa’ya makine ihracatı yapacak firmalar için her şeyden daha fazla önemlidir diyebiliriz. Çünkü üretilen makinaların Avrupa’da pazarlanabilmesi için bu belgeye sahip olması şarttır.
Türkiye’de Makine Emniyet Yönetmeliği kapsamında yer alan Makine CE Belgesi makine sanayi sektöründe üretim ve ihracat yapan firmaların, alması gereken bir sertifika türüdür. Makine CE Belgesi ve ilgili mevzuatın oluşturulmasının en temeldeki amacı, makine kullanımı ve kurulumundan kaynaklanan kazaları en aza indirmektir. Bu sertifika ile makine üretimi yapan yatırımcıların, piyasaya sürdüğü makinaların doğru kullanıldığı takdirde insan ve evcil hayvan sağlığına zararı olmadığı ve güvenlik açısından yeterli olduğu tescillenmiş olur.
Makine CE Belgesi Ne İşe Yarar?
Avrupa Birliği güvenlik politikasına uygunluğun bir göstergesi olan Makine CE Belgesi Avrupa’ya ihraç edeceğiniz makinaların 2006/42/AT Makine Emniyet Yönetmeliği temel sağlık ve güvenlik gerekleri standartlarına uygun olduğunu gösterir. Makine CE Belgesi olmayan makinaların Avrupa Birliği üyesi olan ülkelere pazarlanmasına izin verilmez. Bu durum da makinalar için CE damgasının önemini apaçık göstermektedir. Makinalarınızın Avrupa Birliği standartlarına uyumsuz olması zaman ve para açısından büyük kayıplar yaşamanıza yol açabilmektedir.
Makine CE Belgesi Gereken Ürünler Nelerdir?
Avrupa ülkelerine ihracatı yapılması planlanan makinaların, Makine CE Belgesi olması ve CE işaretinin ürün üzerinde bulunması gerekir. Peki Makine Yönetmeliği kapsamında hangi makinalar için CE belgesi gereklidir?
Makine Yönetmeliği makinaların kendisi ve değiştirilebilir ekipmanları, güvenlik bölümleri, kaldırma araçları, zincir, halat ve kayışlar gibi bölümleri, sökülebilir mekanik transmisyon parçaları ve kısmen tamamlanmış makinalar için belirlenmiş bir yönetmeliktir.